0
W związku z kolejną rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego dzisiejszy artykuł cyklu „Bohaterowie ziemi chełmskiej” będzie dotyczył osoby związanej z Chełmem, która wzięła udział w tym wydarzeniu. Mowa o Cyprianie Odorkiewiczu ps. „Krybar”.
Był to oficer Wojska Polskiego, oficer Armii Krajowej, zasłużony uczestnik Powstania Warszawskiego. Dowódca batalionu Unia-Krybar, następnie grupy bojowej AK „Krybar” walczącej na Powiślu. Człowiek odważny, niejednokrotnie osobiście brał udział w walkach na ulicach Warszawy, dając przykład swoim podkomendnym. Wzorowy żołnierz, jako dowódca zdecydowany i opanowany. W trakcie pobytu w Chełmie miejski radny oraz pracownik miejskiej administracji.
Cyprian Odorkiewcz urodził się 11 grudnia 1901 r. w Kaliszu. Ojciec, Jan Odorkiewicz, był technikiem budowy dróg, a m
atka Helena z domu Rybińska związana z konspiracją, w czasie I wojny światowej należała do Polskiej Organizacji Wojskowej, a w czasie II wojny była członkiem ZWZ-AK (zginęła w trakcie Powstania Warszawskiego). W 1905 r. Odorkiewiczowie przeprowadzili się do Chełma. W latach 1910-1915 Cyprian uczęszczał do rosyjskiego gimnazjum rządowego, a następnie do Chełmskiej Szkoły Filologicznej (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie). Od 1915 r. należał do skautingu, a od 1917 r. do Polskiej Organizacji Wojskowej, idąc tym samym w ślady swojej matki. Naukę przerwały wydarzenia z 1918 r. oraz wojna polsko-bolszewicka. W 1918 r. uczestniczył w rozbrajaniu wojsk austriacko-węgierskich. Następnie służył w Wojsku Polskim, I Pułku Szwolażerów, PKU i w 144. Pułku Piechoty Strzelców Kresowych. Po wojnie w 1920 r. zdemobilizowany, kontynuował karierę wojskową w latach 20. I 30.
Edukację wznowił w lutym 1921 r. w Gimnazjum im. S. Czarnieckiego. Po uzyskaniu matury udał się do Warszawy na studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Nie złożył jednak egzaminów końcowych. W tym czasie pisał m.in. w chełmskim czasopiśmie „Zwierciadło”. W 1926 r. podjął prace zawodową w Magistracie chełmskim jako urzędnik. Awansowany na kierownika Wydziału Administracyjnego Zarządu Miejskiego w Chełmie za swoje zaangażowanie i solidne wywiązywanie się z obowiązków.
W 1928 r. ukończył skrócony kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Cieszynie, następnie kurs dowódców kompanii w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. Został mianowany podporucznikiem rezerwy, a 29 stycznia 1932 r. porucznikiem rezerwy. Był oficerem rezerwy 7. Pułku Piechoty Legionów w Chełmie.
W 1934 r. został radnym Rady Miejskiej Chełma. Jesienią tego samego roku przeniósł się do Warszawy. Na zaproszenie ówczesnego prezydenta miasta stołecznego, Stefana Starzyńskiego, którego Odorkiewicz poznał w czasie studiów, objął stanowisko naczelnika Wydziału Administracyjnego w Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji m. st. Warszawy. Od listopada 1936 r. był delegatem prezydenta Warszawy na starostwo grodzkie – Warszawa Północ. Ukończył kurs instruktorów obrony przeciwlotniczej pierwszej kategorii, został także komendantem OPL we wspomnianej dzielnicy. Po zajęciu miasta w 1939 r. przez Niemców Odorkiewicz objął funkcję dyrektora Miejskiego Biura Dzielnicowego Warszawa Północ, którą pełnił do Powstania Warszawskiego.
W czasie okupacji niemieckiej aktywnie działał w konspiracji. Nosił pseudonim „Krybar”, który powstał z połączenia pierwszych liter imion jego córek – Krystyny i Barbary. Był jednym ze współzałożycieli tajnej organizacji „Warszawianka”. Pełnił funkcję łącznika między Komendą Główną „Warszawianki”, a Służbą Zwycięstwu Polski i Związkiem Walki Zbrojnej. Następnie Cyprian Odorkiewicz został mianowany dowódcą batalionu Unia-Krybar, które to stanowisko pełnił do Powstania Warszawskiego. Był inicjatorem produkcji granatów ręcznych, tzw. „filipinek”, które używane były przez Kedyw (m.in. w akcji na Kutscherę) oraz w trakcie powstania. Został mianowany kapitanem, następnie majorem. Jego batalion walczył na Powiślu, odcięty przez Niemców od warszawskiej Starówki. Był pomysłodawcą pisma „Barykada Powiśla”, które miało podtrzymać morale żołnierzy. Odorkiewicz utworzył także Komisariat Bezpieczeństwa Cywilnego, którego zadaniem było sprawowanie opieki nad ludnością cywilną Powiśla.
Po kapitulacji powstania dostał się do niewoli niemieckiej i przebywał w trzech obozach jenieckich na terenie Niemiec. Uwolniony przez oddziały brytyjskie służył w polskich placówkach wojskowych. Został zdemobilizowany w 1948 r. i osiadł w Paryżu. W 1954 r. przeniósł się do Stanów Zjednoczonych. Pod koniec życia powrócił do Europy. Zamieszkał w Monachium, gdzie nawiązał współpracę z Radiem Wolna Europa. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, trzykrotnie Krzyżem Walecznych oraz Medalem Niepodległości. Zmarł na atak serca w Monachium 9 lipca 1966 r. i tam został pochowany.
Źródła:
– Zygmunt Gardziński, Paweł Kiernikowski, Elżbieta Kuszelewska, Zbigniew Lubaszewski, Zbigniew Waldemar Okoń, Andrzej Rybak, Encyklopedia Chełma. Tom I Cześć I „Ludzie”, 2011
– http://www.1944.pl [online] [dostęp 31.07.2015] Dostępny w Internecie: http://www.1944.pl/historia/powstancze-biogramy/Cyprian_Odorkiewicz.
