0
Dziś naszą postacią cyklu „Bohaterowie ziemi chełmskiej” jest Gustaw Orlicz-Dreszer. Wybitny generał Wojska Polskiego, oficer I Brygady Legionów Polskich, uczestnik walk w czasie I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, działacz młodzieżowych organizacji konspiracyjnych. Prawdziwy żołnierz, do końca wierny i oddany Ojczyźnie. „Przyniósł” na Chełmszczyznę niepodległość, rozbrajając w 1918 r. garnizon austriacki oraz przejmując władzę w mieście. Obrońca polskich Kresów przed Ukraińcami. Obecnie patron II Liceum Ogólnokształcącego w Chełmie.
Gustaw Konstanty Dreszer urodził się 2 października 1889 r. w Jadowie koło Radzymina. Wywodził się z rodziny niemieckic
h osadników. Ojciec Jan August Drescher oraz matka Emilia (z domu Rusch) zmienili nazwisko na polskie „Dreszer”. Wychowali swoich synów na prawdziwych Polaków, patriotów, obeznanych w poezji Mickiewicza czy dziełach Sienkiewicza. Orlicz-Dreszer ukończył Szkołę Powszechną i Gimnazjum w Częstochowie, gdzie m.in. z Marianem Januszajtisem organizował strajki szkolne w 1905 r., za które był aresztowany przez Rosjan. Należał do Organizacji Młodzieży Narodowej, Związku Młodzieży Polskiej „Przyszłość” (PET) oraz Związku Młodzieży Polskiej „ZET”. Był również członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich. Odbył studia we Lwowie, Liege w Belgii i w Hawrze we Francji na kierunku prawo. Dwa lata służył w 14. Mitawskim Pułku Huzarów Rosyjskich, gdzie zdobywał pierwsze szlify kawaleryjskiej sztuki wojennej. Tam ukończył szkołę oficerską w stopniu chorążego rezerwy.
Po zmobilizowaniu 1 sierpnia 1914 r. do wojska rosyjskiego zdezerterował i przedostał się do I Brygady Legionów. U boku majora Władysława Beliny-Prażmowskiego stoczył wiele walk, wyróżniając się przy tym odwagą i brawurą oraz ogromnymi zdolnościami przywódczymi. Został mianowany zastępcą dowódcy pułku. Internowany za odmowę złożenia przysięgi zaborcom, następnie aresztowany i więziony w trzech obozach w Niemczech. Po powrocie do kraju jesienią 1918 r., gdy Polska odzyskiwała niepodległość, Dreszer ukończył kilka kursów wojskowych, a następnie 27 października udał się na Chełmszczyznę, by tam stoczyć walkę o polskie Kresy z Ukraińcami. Do Chełma przybył wraz z kilkoma oficerami, m.in. przyszłymi generałami Stanisławem Grotem-Szkotnickim i Ludwikiem Kmicicem-Skrzyńskim. Został mianowany przez dowódcę POW Edwarda Śmigłego-Rydza komendantem okręgu wojskowego w Chełmie. 2 listopada 1918 r. rozbroił austriacki garnizon w mieście zdobywając przy tym duże ilości broni, amunicji, zapasów wojskowych oraz 10 milionów koron. Był to akt odzyskania niepodległości Rzeczypospolitej na ziemi chełmskiej. Dreszer zorganizował 1 Pułk Szwolażerów, którego został pierwszym dowódcą. Zwerbował do 1 Pułku i 35 Pułku Piechoty jeńców wojennych z Włoch oraz czeskich dezerterów. 10 listopada 1918 r. uzyskał stopień majora, a rok później pułkownika. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, dowodził IV Brygadą Kawalerii oraz II Dywizją Kawalerii, pokonał konnarmię Budionnego. Z uporem prowadził dywizje kawalerii do ataku, zwyciężając, podczas, gdy inni się wycofywali. 1 lipca 1923 r. został mianowany na generała. Przyczynił się do sukcesu zamachu majowego przeprowadzonego przez marszałka Józefa Piłsudskiego. Od 15 grudnia 1930 r. był inspektorem armii, następnie mianowany generałem dywizji. Cieszył się szacunkiem u przełożonych oraz innych wysokich osobistości kadry wojskowej. Generał Juliusz Rómmel mówił o nim: „Płk. Dreszer jest jednym z najlepszych dowódców kawalerii. Krzyż Virtuti Militari zasłużył już tysiąc razy i powinien go dostać pierwszym”. Ostatnim wyróżnieniem wojskowym Orlicz-Dreszera było mianowanie na inspektora sił powietrznych.
Działał na rzecz polskich spraw morskich i kolonialnych. W 1930 r. został prezesem Zarządu Głównego Ligi Morskiej i Kolonialnej. Celem Orlicz-Dreszera było opracowanie programu kolonialnego. Powołano Fundusz Obrony Morskiej, później przemianowany na Fundusz Obrony Narodowej, który był zapleczem finansowym Ligi. Generał Orlicz-Dreszer propagował wśród Polaków możliwość budowania polskich kolonii zamorskich. W tym celu w latach 1932 – 1934 objechał prawie całą Polskę. Liga była strażnikiem polskich praw do morza i do Gdańska. Generał pisał wiele artykułów i przemówień. Założył także pismo dla młodzieży „Polska na morzu”. Za życia został wyróżniony takimi odznaczeniami jak Krzyż Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Krzyż Komandorski Orderu Polski Odrodzonej, Krzyż Niepodległości, Złoty Krzyż Zasługi, Medal za Ratowanie Ginących, francuską Legię Honorową oraz wiele innych.
Gustaw Orlicz-Dreszer zginął śmiercią tragiczną w katastrofie lotniczej 16 lipca 1936 r. Do tego zdarzenia doszło w trakcie lotu awionetką sportową RWD-9 do portu w Gdyni, gdzie miał odebrać swoją żonę Elwirę, która przypłynęła ze Stanów Zjednoczonych. Wraz z generałem zginęli oficerowie pilot kpt. Aleksander Łagiewski oraz płk. dypl. Stefan Loth. Pogrzeb Orlicz-Dreszera odbył się 20 lipca w Gdyni. Udział w nim wzięli żona i matka, prezydent RP Ignacy Mościcki, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych Edward Śmigły-Rydz, premier Felicjan Sławoj-Składkowski, marszałkowie sejmu i senatu, ministrowie, dowódcy wojskowi oraz inne ważne osobistości z kraju i ze świata.
Źródła:
– Zygmunt Gardziński, Paweł Kiernikowski, Elżbieta Kuszelewska, Zbigniew Lubaszewski, Zbigniew Waldemar Okoń, Andrzej Rybak, Encyklopedia Chełma. Tom I Cześć I „Ludzie”, 2011
– Zbigniew Lubaszewski, W cieniu Trzech Dębów. Opowieści o przeszłości, 2009,
– Gustaw Orlicz-Dreszer. Rycerz nad rycerzami, Wojciech Grochowalski, [online] [dostęp 30.07.2015] Dostępny w Internecie: http://www.jpilsudski.org/artykuly-personalia-biogramy/generalicja-oficerowie-zolnierze/item/1808-gustaw-orlicz-dreszer-rycerz-nad-rycerzami
